2021-01-12
Fake News en hoe ik het zou aanpakken
Lang geleden zat ik op het in 2016 ter ziele gegane socialenetwerkplatform Netlog. Ik heb er toen zelf nooit problemen gehad met mijn account, maar ik herinner me een krankzinnige discussie tussen een moderator en een vrouw die haar account was kwijtgeraakt.
Als reden voor de verwijdering van de account werd eerst een generiek antwoord gegeven. Iets in de trant van "deze account is in strijd met gebruiksvoorwaarden". Ik vond dat vreemd, want ik volgde de account en er was me niets aanstootgevends opgevallen. De vrouw die verbannen werd, creëerde een nieuwe account en ging in discussie met de moderatoren. Zo kwam de werkelijke reden voor de verbanning aan het licht.
Het bleek te maken te hebben met de Avatar die voor het profiel gebruikt werd. Dat was een tekening van Jessica Rabbit uit de film "Who Framed Roger Rabbit?" Aanvankelijk dacht ik dat de moderator ervan uitging dat die Avatar een inbreuk vormde op het copyright. Dat leek me sterk. In gevallen zoals dit, spreekt men meestal van "Fair Use". Net zoals je mits bronvermelding fragmenten uit een boek kunt citeren, kan je ook beeldmateriaal citeren.
Tot mijn verwondering verwees de moderator echter naar het reglement van de schietclub waar hij lid van was. In dat reglement, dat voor alle duidelijkheid niets te maken had met de gebruiksvoorwaarden van Netlog, stond dat het verboden was een wapen op een mens te richten. In de Avatar richtte Jessica Rabbit een revolver op de Netlog bezoekers, dus moest het hele profiel er zonder pardon aan geloven.
Ik heb nooit geweten wie die moderator was. Hij of zij verschuilde zich achter een pseudoniem. Toch vermoed ik dat er in dit geval meer sprake was van een persoonlijke afrekening (misschien na een amoureuze afwijzing?) dan van een werkelijke inbreuk op de gebruiksvoorwaarden van Netlog die voor de gelegenheid handig verward werden met het reglement van een schietclub.
Ik heb een soortgelijk probleem meegemaakt met Wikipedia. Ik had een pagina aangemaakt over Deloitte's Fast50 (denk ik, maar ik kan me vergissen; het is lang geleden) en ik kreeg het daarbij aan de stok met een moderator die mij kende als originele developer van iText. Voor zover ik me herinner, was er onenigheid of het initiatief van Deloitte en een lijst van winnaars encyclopediewaardig was of niet. Volgens mij wel; volgens de moderator niet.
De moderator gebruikte een schuilnaam, maar de echte naam was in het wereldje goed bekend. Het ging om iemand die, onder andere, berucht was omwille van herhaalde verwijzingen naar Köchelverzeichnis 231 bij onenigheden. Doordat ik in een conversatie onbewust ergens de echte naam liet vallen, liep ik een levenslange verbanning op van de Nederlandstalige Wikipedia. Dat staat, zo merkte ik onlangs, zelfs gedocumenteerd op de Wikipediapagina die over me gemaakt is.
Ik zou die pagina graag verbeteren. Zo staat er bijvoorbeeld dat ik een master in de bouwkunde heb behaald. Dat klopt niet; dat was mijn vrouw. Zij is burgerlijk bouwkundig ingenieur; ik ben burgerlijk ingenieur-architect. Verder is iText aanvankelijk onder de LGPL gelanceerd; de MPL werd pas later toegevoegd. Er is sprake van een tweede iText bedrijf, maar het eerste wordt niet vermeld, net zomin als het derde en het vierde. Bij mijn boeken staat "Oceaanvrees" in plaats van "Oceaanwees".
Geen kwaad woord over de persoon die de pagina aanmaakte; ik vond het fijn toen ik het bestaan van de pagina ontdekte, maar ergens vind ik het jammer dat ik niet weet wie de pagina aanmaakte, anders zou ik die persoon vragen bovenstaande onnauwkeurigheden recht te zetten. Zelf kan ik dat immers niet doen. Er is niet alleen de levenslange ban, maar het reglement van Wikipedia verbiedt ook expliciet dat gebruikers een pagina over zichzelf redigeren.
En zo kom ik bij wat volgens mij één van de grootste problemen is bij sociale media: het gemak waarmee mensen anoniem kunnen blijven. Je weet gewoon niet tot wie je je moet richten om fouten recht te zetten.
Dat zet de deur open voor willekeur bij moderatoren (wat leidde tot het verwijderen van het profiel van Jessica Rabbit op Netlog) en het laat toe dat mensen kunnen schelden zonder dat ze daar ooit verantwoording moeten afleggen (wat mij overkwam op Wikipedia).
Iedereen kan zich verschuilen achter een pseudoniem om anderen in een slecht daglicht te zetten zonder veel risico daar ooit verantwoording te moeten voor geven. Dat kan grote gevolgen hebben.
Ik stel mij bijvoorbeeld de vraag wat een grotere rol heeft gespeeld bij de overwinning van Trump bij de presidentsverkiezingen in 2016. Was het Twitterprofiel van Trump de succesfactor? Of speelde het Fake News dat verspreid werd door anonieme profielen een doorslaggevendere rol? Ik heb daar helaas geen cijfers over en ik heb het Müller onderzoek niet gelezen, maar ik denk dat de anonieme profielen een grotere invloed hadden op de kiezer.
Ik vind het in ieder geval jammer dat Twitter een banvloek uitsprak over Donald Trump. Toen ik zijn tweets nog kon volgen, kon ik zelf een oordeel vellen over de zin en onzin van de tweets die hij afvuurde. Vooral die keer dat hij stoefte dat hij een grotere had dan Kim Jong-Un vond ik grappig. Het was misschien jammer dat hij het meende, maar ook dat is relevant om een inschatting te kunnen maken van de man.
Twitter, Facebook en consorten zouden zich pakken moderatiewerk kunnen besparen als er een duidelijk onderscheid gemaakt werd tussen tweets van echte mensen en tweets die gestuurd worden vanuit een alter ego waar mensen zich achter kunnen verschuilen. Zo'n onderscheid wordt nu al gemaakt voor "sponsored content" waarbij het voor de gebruiker duidelijk is wanneer voor een bepaald bericht betaald werd. Als ik Twitter was, dan zou ik het gebruik van het blauwe vinkje uitbreiden en mensen die zich eenduidig laten identificeren een account geven waar Twitter zelf verder niet op ingrijpt.
Ik zou niet zover gaan anonieme profielen te verbieden. Daarvoor hou ik veel te veel van accounts die gemaakt zijn als parodie (zoals TheTweetOfGod), maar ik merk dat het voor sommige mensen moeilijk is om te onderscheiden wat echt is en wat niet. Zo waren er mensen die indertijd blijkbaar niet wisten dat het artikel "Regering wil zwangerschap beperken tot zes maanden" van TVOlen een parodie was. Het zou zonde zijn om dergelijke grappen te weren, maar de afwezigheid van een blauw vinkje zou duidelijk kunnen maken dat TVOlen geen echte nieuwsbron is, maar een parodie erop.
Dat zou de moderatie van fake news stukken eenvoudiger maken voor socialemediabedrijven. Indien er twijfelachtige berichten verspreid worden vanuit een niet geverifieerde account, dan mag daar met de grove borstel doorgegaan worden. Als je een @TweetOfGod schrapt, dan zal God niet naar de rechtbank stappen om te klagen dat zijn recht op vrije meningsuiting geschonden wordt. Van accounts waarbij de identiteit van de gebruiker geverifieerd is, zou ik als socialemediabedrijf met mijn fikken afblijven.
Aan gebruikers wordt de keuze gegeven: gebruikers die ongeremd willen kunnen zeggen wat ze willen, kunnen dat anoniem, maar lopen het risico dat het socialemediaplatform hun berichten modereert. Gebruikers die ten volle van het recht op vrije meningsuiting willen genieten, kunnen dat zonder inmenging van het platform, maar niet anoniem.
Als een niet-anonieme gebruiker iets publiceert dat aanstoot geeft, dan is het aan de partijen die zich daardoor benadeeld voelen om eventueel naar de rechtbank te stappen. Als socialemediabedrijf zou ik berichten van "geïdentificeerde" gebruikers enkel verwijderen na een uitspraak van een rechter. Zo ver zal het —hoop ik— maar zelden komen. Doordat het bericht niet anoniem is, kan je persoon in kwestie ook persoonlijk vragen wat de motivatie was om het bericht te plaatsen. Misschien besluit die persoon het bericht alsnog zelf te verwijderen.
In de rubriek "Helden van het Internet" van het VIER programma "Karen & De Coster" ging Eric Goens aanbellen bij mensen die online stoere uitspraken deden, Dat lokte een enkele keer een bedreiging met een mes uit, maar er kwamen ook schrijnende verhalen aan de oppervlakte die weliswaar geen verschoning vormden voor de haatpraat, maar die soms wel een verklaring boden voor het gedrag. Wat me stoort aan de politieke reacties van de laatste tijd, is dat ze het symptoom veroordelen, maar de oorzaak van het symptoom negeren.
Dat hoort blijkbaar bij de gemakszucht van de huidige politieke klasse.
Entreprenerd
Wintercircus
Blog
- 2024-10-27:
Eindelijk: het antwoord op mijn open brief aan Stad Gent - 2024-10-10:
De leugen van Watteeuw - 2024-09-16:
Wijkmobiliteitsplan: Signalen #3