2024-01-17
Waarom Gent 2030 kiest voor de Bazaar en niet voor de Cathedral
Vanavond werd het artistiek-culturele concept van de kandidatuur van Gent als Europese Hoofdstad van Europa in 2030 voorgesteld.
In tegenstelling tot de andere Belgische kandidaat-steden is er geen intendant die de plak zwaait en geen alomvattend masterplan waarin alles vooraf wordt vastgelegd. Ik snap dat dit hier en daar wenkbrauwen doet fronsen, maar ik weet uit ervaring dat dit de goede keuze is. Ik ben namelijk heel lang (en niet zonder succes) actief geweest in de open source wereld. Ik ken mijn klassiekers, en een van die klassiekers is 'The Cathedral and the Bazaar' van Eric Raymond.
Voor zij die deze klassieker niet kennen, deel ik even een pagina uit mijn eigen boek 'Entreprenerd':
In 'The Cathedral and the Bazaar' vertelt Eric Raymond de ontstaansgeschiedenis van het besturingssysteem Linux. Dat verhaal heeft voor een groot stuk mijn filosofie bepaald als ondernemer. Ik denk dat 'kathedraal' en 'bazaar' als symbool samen ook een krachtig beeld kunnen vormen om de kandidatuur van Gent als culturele hoofdstad van Europa weer te geven.
Sta me toe kort de essentie samen te vatten:
- In 1985 richtte Richard Stallman (MIT) de Free Software Foundation (FSF) op. Zijn missie was om op termijn alle software 'vrij' te maken. Hij vatte het plan op om een nieuw besturingssysteem te maken dat door iedereen als 'free software' gebruikt zou kunnen worden: het GNU Operating System. Dat was best een nobel doel.
Om dat besturingssysteem te ontwikkelen, koos hij echter voor het kathedraalmodel dat ook gebruikt werd om proprietary software te schrijven. Dit model houdt in dat je een selecte groep professionals bij elkaar zet die in gesloten kring iets bouwen, om het pas na afwerking met het grote publiek te delen. Als jullie nog nooit van het GNU Operating System gehoord hebben, dan komt dit doordat Stallmans team in snelheid geklopt werd door een Finse student, Linus Torvalds. - Linus Torvalds schreef het ontbrekende deel van het GNU Operating System, namelijk de kernel. Die kernel werd (een beetje tegen Linus' zin) naar hem genoemd: Linux. Later werd Linux (tot ongenoegen van Stallman) de naam van het volledige besturingssysteem waar ondertussen het grootste deel van het internet op draait.
Eric Raymond noemde het model dat Torvalds gebruikte, het Bazaarmodel. Hij beschreef het als 'a great babbling bazaar of differing agendas and approaches' (een beetje een weerspiegeling van hoe de maatschappij er in werkelijkheid uitziet). De aanpak van Linus was er één van totale transparantie en openheid, waarbij iedereen gehoord werd en vrij kon contribueren.
Dat dit model effectief werkt, is bewezen door de succesvolle revolutie die de IT-sector onderging dankzij de komst van Linux en de opgang van 'open source' software. Voor wie tijd heeft, kan ik de gratis documentaire Revolution OS warm aanbevelen.
Ik ben vroeger meermaals naar meetings geweest waar Richard Stallman zijn visie verspreidde. Veel ontwikkelaars dweepten met hem. Zijn optredens hadden vaak iets religieus. Hij werkte dat ook in de hand door een soort habijt aan te doen en een harde schijf op zijn hoofd te zetten als een soort aureool. Hij speelde dan het typetje Saint iGNUcius of the Church of Emacs.
De humor is misschien moeilijk te vatten voor niet-technische mensen, maar was destijds heel aanstekelijk voor nerds (dus ook voor mij). Ondertussen is gebleken dat Stallman niet zo'n aardig iemand is. Hij kwam onder andere in opspraak omwille van misogynie en grensoverschrijdend gedrag. De boodschap die hij in zijn 'preken' verkondigt, is ook discutabel.
De term 'Open Source' werd in februari 1998 voor het eerst voorgesteld door Christine Peterson.
In mijn boek laat ik Christine zelf uitleggen waarom het nodig was een andere naam voor 'Free Software' te bedenken:
Stallmans radicale afwijzing van alle software die geen 'Free Software' was, sloot een heleboel waardevolle initiatieven uit om puur 'politieke' redenen. De hoofdreden om een andere naam te kiezen was echter dat de term 'Free Software' verwarrend was omwille van de dubbele betekenis van het woord 'free' ('vrij' versus 'gratis').
Het doel van het 'Open Source Initiative' (OSI) is zoveel mogelijk mensen aan te spreken en te betrekken bij het initiatief. Het OSI is altijd heel erkentelijk gebleven ten opzichte van de FSF van Stalmann omdat de organisatie veel waarde gecreëerd heeft, maar het stelt dat de FSF niet dé waarheid in pacht heeft (de 'kathedraal' als symbool voor het éne geloof). Het OSI heeft ook respect voor andere visies (de 'Bazaar' als symbool voor de publieke marktplaats waar iedereen aan bod mag komen). Dit wordt onder andere gereflecteerd in de 10 rechten waaraan alle open source software moet voldoen.
Ik citeer er twee:
- (5) No Discrimination Against Persons or Groups
- (6) No Discrimination Against Fields of Endeavor
Als je goed kijkt, dan vind je in die rechten ook een heel aantal van de waarden van Gent2030 terug.
Gent beseft dat het kathedraalmodel waarbij top-down beslist wordt hoe de maatschappij eruit moet zien, en waarbij iedereen braaf en ambachtelijk zijn taak uitvoert, niet meer van deze tijd is. Daarom wordt er gekozen voor het Bazaarmodel dat open en transparent is, en waarbij iedereen constructief bouwsteentjes kan bijdragen om er samen iets moois van te maken. Dat is hoe Gent, net zoals Linus indertijd, een grote voorsprong wil nemen op de rest.
Entreprenerd
Wintercircus
Blog
- 2024-10-27:
Eindelijk: het antwoord op mijn open brief aan Stad Gent - 2024-10-10:
De leugen van Watteeuw - 2024-09-16:
Wijkmobiliteitsplan: Signalen #3