2021-11-26
De geschiedenis van de Sphinx, deel 1
De nieuwbouw van 1912
Als je (in het echt of via Google StreetView) op Sint-Michielshelling gaat staan en je kijkt in de richting van de Sphinx en de Celtic Towers, dan zie je vier historische gevels:
Als je inzoomt op de gevel waar de ingang zit van de Celtic Towers, bemerk je bovenaan het jaartal MDCCXII, oftwel 1712. Een argeloze toerist zou kunnen denken dat dit gebouw uit de achttiende eeuw dateert, maar ik ben geboren in Ieper, een middeleeuwse stad waar na de Groote Oorlog maar een zevental gevels meer rechtstonden. Hoewel de brokstukken van de ruïnes herbruikt werden, vind je in Ieper maar weinig gebouwen meer terug die meerdere eeuwen oud zijn.
Door het feit dat er op de Sint-Michielshelling vier gevels naast elkaar staan die in een verschillende stijl zijn opgetrokken, kan je al vermoeden dat de gevels niet authentiek zijn, maar gebouwd naar het model van historische gebouwen, net zoals dat in Ieper het geval was.
En kijk, dat blijkt ook uit de plannen die ik onlangs kon inkijken:
Aan de linkerkant zien we een voorstel voor een gevel van twee woonhuizen waarvoor in 1912 een bouwvergunning werd aangevraagd door een zekere Duyckers. Aan de rechterkant zien we het plan van de gevels voor het liberaal huis, een feestzaal waarvoor een bouwvergunning werd aangevraagd door een zeker Paul Lippens.
Het ontwerp van de gebouwen werd getekend door architect Emile De Weerdt. De gevels waren echter een reconstructie gemaakt door architect Armand Janssens. Van links naar rechts zien we op de (huidige) Sint-Michielshelling 3 een gevel gebaseerd op die van een laat-renaissancistisch gebouw dat ooit op de Lange Munt stond. Op nummer 4 vinden we een rococogevel waarvoor de inspiratie gehaald werd bij een verdwenen woning op de Korenmarkt. Op nummer 5 zien we een barokke en op nummer 6 opnieuw een renaissancegevel.
Dit is het plan van de feestzaal op het eerste verdiep van de feestzaal die achter huisnummers 4, 5 en 6 (toendertijd 5, 6 en 7) verscholen ligt:
Aan de achterkant zien we een Grande Salle des Fêtes. Achter de drie gevels aan de voorkant, ontwaren we een café, een magasin en nog een café.
De grote feestzaal is zaal 1 geworden. De caféruimte links is nu voor een stuk zaal 5 en voor een stuk bureauruimte van de Sphinx. De winkel in het midden en de caféruimte rechts zijn de bovenverdieping van de Celtic Towers. Dat stuk van het gebouw is ergens in de geschiedenis van eigenaar veranderd en is nu eigendom van AB Inbev.
Waarom de feestzaal van de liberalen verscholen ging achter drie gevels van wat op het eerste gezicht gewoon woningen leken, is een onderwerp voor een volgende blogpost. De achtergevel van het liberale huis vormt wel één geheel:
Helaas ziet die gevel er momenteel niet echt fris meer uit:
De brieven waarin architect De Weerdt de bouwaanvraag indiende voor zijn opdrachtgevers Duyckers en Lippens bereikten hun bestemming op 19 en 20 juli 1912:
Beide bouwvergunningen lijken vlotjes goedgekeurd te zijn. De Conducteur des Ponts et Chaussées ondertekende de vergunning voor bouwheer Lippens op de 24ste juli. Vervolgens werd het document gelezen en goedgekeurd door de ingenieur van bruggen en wegen (26 juli) en door de hoofdingenieur-directeur van bruggen en wegen (27 juli).
Er bestaat een gelijkaardig document voor de vergunning van bouwheer Duyckers. Beide vergunningen waren gepland om op 5 augustus 1912 gepresenteerd te worden aan het college van burgemeester en schepenen.
De bouwwerken werden echter niet uitgevoerd zoals oorspronkelijk gepland. Een paar maanden na de goedkeuring van de bouwvergunning verkocht Duyckers zijn grond aan Lippens. Daardoor kon er een groter liberaal huis gebouwd worden. Vanuit het kantoor van architect De Weerdt vertrok opnieuw een brief in naam van bouwheer Paul Lippens, dit keer met de vraag om de vergunde plannen te mogen wijzigen.
Daar waar vroeger twee woningen voorzien werden, vind je nu een aantal trappenpartijen terug.
Waar zich nu de ruimte aan de ingang van zaal 3 bevindt, naast de toiletten, had je vroeger de Entrée. Wat nu zaal 3 is, bestond uit een Grande Salle de Réunion die in twee aparte zalen kon opgesplitst worden. Aan de voorkant had je een eetkamer, keukens en voorraadplaatsen voor de cafés en winkel op de eerste verdieping. Vandaag vind je daar enerzijds het Sphinx café en anderzijds het Iers café Celtic Towers.
De gewijzigde achterkant zag er op de plannen zo uit:
Zo kreeg Gent een liberaal huis met een grote feestzaal in Louis XVI-stijl waar al vlug ook filmvertoningen zouden gehouden worden. Maar vooraleer we over film beginnen, moet ik eerst nog een blogpost schrijven over het grotere plaatje, namelijk de grote werken aan de kuip van Gent in aanloop tot de wereldtentoonstelling van 1913.
Entreprenerd
Wintercircus
Blog
- 2024-10-27:
Eindelijk: het antwoord op mijn open brief aan Stad Gent - 2024-10-10:
De leugen van Watteeuw - 2024-09-16:
Wijkmobiliteitsplan: Signalen #3